Fundacja Ves Vandas Foundation z siedzibą w Warszawie powołana została do szeroko pojętej pomocy osobom niepełnosprawnym, ze szczególnym uwzględnieniem chorych na epilepsję oraz osób starszych. Udzielamy pomocy społecznej i pomocy prawnej oraz otaczamy opieką potrzebujących i osoby sprawujące nad nimi pieczę. Misja fundacji to: „Pomagając innym – pomagasz sobie” oraz „Godność – najwyższa wartość człowieka”.
Podejmujemy szeroko pojęte inicjatywy prospołeczne, w tym również inicjujemy analizę przepisów prawnych i sprawdzamy ich funkcjonowanie w życiu codziennym. Chcemy zadbać o podniesienie komfortu życia osób niepełnosprawnych oraz osób starszych. Pragniemy doprowadzić do większej dbałości o bezpieczeństwo prawne obywateli. Państwo oraz instytucje państwowe powinny wykazywać się szczególną dbałością o zagwarantowanie obywatelom dostępu do pomocy prawnej, sprawiedliwego procesu oraz umożliwić każdemu (bez względu na status społeczny) dostęp do ochrony praw i korzystania z przywilejów. W szczególności powinny to czynić Sądy Rodzinne, ponieważ to do ich referatu trafiają sprawy osób z problemami socjalnymi, bytowymi oraz rodzinnymi.
Przepisy prawne powinny być stosowane i interpretowane jednakowo dla każdego obywatela, będącego podmiotem w sporze. Osoby niepełnosprawne i starsze powinny być objęte większą opieką Państwa (oraz instytucji działających w imieniu Państwa) oraz traktowane w sposób szczególny. Obywatel w procesie powinien być również szanowany, a sądy i instytucje powinny działać z dbałością o jego godność, bowiem jest to wartość najwyższa i nienaruszalna, przypisana każdemu człowiekowi. W związku z powyższym, występujemy z pytaniami do poszczególnych instytucji. Zebrany przez Fundację materiał wykorzystany zostanie do inicjowania prac legislacyjnych, a także nakłonienia instytucji prawodawczych do zmiany przepisów oraz praktyki ich stosowania.
Niestety z wielu obserwacji wynika, iż te same przepisy są inaczej stosowane w sądach zarówno różnych instancji, jak i w tych samych instancjach, ale znajdujących się w innych obszarach terytorialnych. Uniemożliwia to przeprowadzenie sprawiedliwego i rzetelnego procesu i nie daje obywatelowi żadnej oczekiwanej ochrony prawnej. Prawo powinno być w stosunku do każdego obywatela stosowane w takim sam sposób, a już na pewno interpretacja przepisów nie powinna zależeć od składu sędziwego, czy położenia sądu. Niestety obywatele niepełnosprawni, bezdomni i znajdujący się w ciężkiej sytuacji życiowej są przez sądy gorzej traktowani, ich problemy są bagatelizowane, a państwo nie zapewnia im żadnej odpowiedniej ochrony. Sam fakt braku zwolnienia od kosztów sądowych, braku dostępu do pełnomocnika procesowego z urzędu lub wyznaczenie pełnomocnika, który nie kontaktuje się z klientem, lecz sam w jego imieniu podejmuje często niekorzystne decyzje, świadczy o wątpliwości stworzonych procedur. W związku z powyższym, wnosimy o odpowiedź na znajdujące się niżej pytania, wzięcie pod uwagę sugestii oraz wyjaśnienie kwestii niejasnych. Korespondencję prosimy kierować na adres: 91-463 Łódź, ul. Łagiewnicka 54/56, budynek A, lok. nr 4.26.
My, Fundacja Ves Vandas Foundation z siedzibą w Warszawie w imieniu własnym oraz w imieniu obywateli – sprawujących władzę zwierzchnią w Rzeczpospolitej Polskiej – na podstawie art. 61 Konstytucji, korzystając z prawa dostępu do informacji publicznej, wnosimy o odpowiedź na przedstawione niżej pytania oraz ustosunkowanie się do zasygnalizowanych problemów. Prosimy o potraktowanie tego listu, jako wezwania i apelu, do udzielenia ogólnodostępnej informacji, wyjaśniającej funkcjonowanie, stosowanie i interpretację przepisów w praktyce. Celem tego listu jest zwrócenie uwagi na przedstawiony problem oraz skłonienie organów i instytucji państwowych do zajęcia stanowiska w sprawie. Przedstawione niżej pytania dotyczą bowiem, nie tylko osób chorych na epilepsję oraz osób starszych, ale pośrednio lub bezpośrednio – ogółu obywateli. List ten jest formą sprzeciwu, co do działalności sądów oraz sędziów, a także rad adwokackich oraz izb radców prawnych, a w tym ma spowodować zwrócenie szczególnej uwagi na codzienną praktykę organów sprawiedliwości, sposób stosowania przez nich przepisów i szanowania obywatela w procesie.
- Jak Pani Prezes widzi dalszą rolę Sądu Rodzinnego, biorąc pod uwagę raport Aliny Prusinowskiej – Marek „Praktyka sądowa stosowania art. 100 par. 2 k.r.o. – raport z badań? Czy przepis ten znajduje obecnie zastosowanie w praktyce i czy sędziowie wywiązują się z nałożonego na nich ustawowo obowiązku? Jak od strony organizacyjnej i technicznej wygląda stosowanie tego przepisu?
- Czy przepisy dotyczące władzy rodzicielskiej rozumianej jako zespół obowiązków i praw rodziców wobec dziecka, można odnieść również do osób starszych? Czy obowiązki te oraz uprawnienia – wykonywane tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny – można również odnieść do sprawowania opieki nad osobami starszymi, niepełnosprawnymi, bezdomnymi? Czy obowiązek ww. pieczy ciąży na dorosłych już dzieciach w stosunku do ich rodziców? W razie zagrożenia dobra dziecka, sąd opiekuńczy zobowiązany jest podjąć pilną interwencję poprzez wydanie odpowiednich zarządzeń – czy nie powinna tak być również w przypadku osób starszych?
Mimo iż, ustawodawca nie precyzuje wprost, jakie organy władzy publicznej powinny udzielać rodzicom pomocy w wykonywaniu przez nich władzy nad dziećmi, mamy podstawę do domniemania, że użył pojęcia w szerokim tego słowa znaczeniu. Ustawodawca posłużył się pojęciem bez żadnych ograniczeń czy wyłączeń, można więc przypuszczać, że odnosi się ono nie tylko do instytucji państwowych, ale także samorządowych i innych, jeżeli wykonują funkcje władzy publicznej w wyniku powierzenia im funkcji. Jednocześnie, czy można przepis ten potraktować podmiotowo rozszerzająco, tzn. czy przepisy te można odnieść do osób starszych, niepełnosprawnych, bezdomnych?
- Czy są jakiekolwiek przepisy, które w sposób realny i faktyczny chronią interesy osób starszych, niepełnosprawnych oraz bezdomnych w procesie sądowych? Czy sądy rodzinne są obowiązane do ich stosowania w swojej praktyce?
- Zgodnie z rozdziałem 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249 ze
) – obowiązującego od 2 kwietnia 2007 r. do 8 lipca 2015 r.:
a) „Do [było: obowiązków] czynności przewodniczącego wydziału rodzinnego i nieletnich, poza określonymi w § 57-60, należy: (….) 4) zapewnienie możliwości podejmowania przez sędziego czynności w sprawach niecierpiących zwłoki, również poza godzinami urzędowania sądu.”;
- b) W razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na potrzebę uregulowania innych problemów rodzinnych niż będące przedmiotem postępowania, sędzia rodzinny wszczyna postępowanie z urzędu lub zawiadamia o potrzebie wszczęcia takiego postępowania właściwego prokuratora albo właściwą instytucję lub organizację społeczną. KRS- odpowiedzialność sądów/sędziów – paragraf 207.
Jak obowiązek ten stosowany był w praktyce?
5) Czy i kogo sądy zawiadamiają o potrzebie udzielenia pomocy rodzinie? Przedstawiciele jednostek wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej biorący udział w wywiadach fokusowych wielokrotnie zwracali uwagę na konieczność zawiadamiania przez sąd opiekuńczy odpowiednich jednostek o potrzebie udzielenia rodzinie pomocy, zwłaszcza gdy wiedza sądu o nieprawidłowej sytuacji opiekuńczo-wychowawczej nie pochodzi od OPS. Czy ma to również odniesienie do osób starszych, niepełnosprawnych?
6) Czy sądy zawiadamiają Prokuraturę o popełnieniu przestępstwa z art. 160 KK? Czy podstawą do takiego zawiadomienia może być porzucenie osoby nieporadnej życiowo/niesamodzielnej przez rodzinę? Brak wsparcia i opieki rodziny?
7) W jaki sposób SR współpracuje z jednostkami pomocowymi: ośrodki Pomocy Społecznej/Rodzinie, schroniskami dla bezdomnych zakładami leczniczymi, domami opieki w zakresie rozwiązywania problemów osób starszych/niepełnosprawnych? Czy w ogóle taka współpraca funkcjonuje w praktyce?
8) Czy sędziowie maja jakieś szkolenia z zakresu psychologii/specyfiki problemów związanych z problematyką ludzi starszych, niepełnosprawnych ? Czy i jakie problemy stają przed Sądem w zakresie ageizmu ?
9) Czy i w jaki sposób Sąd Rodzinny zobowiązany jest do udzielenie pomocy (starszym/niepełnosprawnym/bezdomnym) z urzędu ? Skąd otrzymuje takie informacje ? ( od ośrodków pomocy społecznej, policji, straży miejskiej, itd. )
10) Jakie problemy (prawne – szeroko pojęte – sądowe) maja osoby starsze ? (socjalne/relacje z dziećmi / alimenty od dzieci/ rodziną/instytucjami pomocowymi ( ośrodki pomocy społecznej, domy opieki, itd. ), a o których informowany jest sąd?
11) W jaki sposób może / powinien działać sędzia orzekający w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia strony procesu, która jest osobą niepełnosprawną, bezdomną. Chodzi o sytuację, gdy sędzia zostaje powiadomiony o np. braku środków finansowych na zakup niezbędnych leków, brak pomocy medycznej, itd.
12) Czy sądy rodzinne na równi traktują „dzieci” oraz „nieporadnych rodziców”, jako „osoby zależne?
13) Czy obowiązujący Kodeks Rodzinny obejmuje swoimi uregulowaniami wszystkie możliwe ewentualności / przypadki / problemy, z którymi borykają się strony procesu ? Czy należałoby się nad czymś jeszcze pochylić?
14) Dlaczego w praktyce wydanie postanowień o zabezpieczeniu alimentów w przypadku osób starszych ma inny przebieg, niż w przypadku dzieci? Dlaczego sądy nie chcą wydawać takich postanowień w odniesieniu do osób niezaradnych życiowo/niesamodzielnych?
15) Z czego wynika brak jednolitości w stosowaniu przepisów przez sądy rodzinne?
16) Czy prezesi sądów pociągają do odpowiedzialności podległych im sędziów, w przypadku stosowania przez nich przepisów oraz orzekania w sposób subiektywny?
17) Czy sądy mają możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności dostrzegają problem adwokatów oraz radców prawnych, którzy nierzetelnie wywiązują się ze swoich obowiązków, przy sprawach przypisanych im „z urzędu”? Czy powodem tego są nieżyciowe stawki wynagrodzeń przyznawanych przez sądy pełnomocnikom z urzędu za uczestnictwo w sprawach rodzinnych ? Czy jedynie obywatel może dochodzić swoich roszczeń w radach adwokackich oraz izbach radców prawnych? Odpowiedzą, że to w dyspozycji sądów zawodowych / izb odpowiedzialności….
